Prof. Dr. Asaf Varol
avarol@firat.edu.tr
32 yıl önce Ankara’nın Mithatpaşa Caddesi’nde bir binanın küçük bodrum katında başlayan deneme yayınları, Türkiye’nin televizyonla ilk tanışmasıdır. 1970 yılında İzmir Televizyonu ve 1971 yılında ise İstanbul televizyonu faaliyete geçmişti.
2954 Sayılı Türkiye Radyo ve Televizyon Kanunu 11.11.1983 tarihinde kabul edilerek tarafsız bir kamu tüzel kişiliğine sahip Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu kurulmuş ve TRT yayınları bu kurum tarafından yürütülmeye başlanmıştı.
Televizyonun ikinci kanalı TV-2 1986 yılında, TV-3 ve GAP-TV ise 1989 yılında devreye girmişti. Görüldüğü gibi 1990 öncesinde Türkiye’de görsel medyanın tek hakimi ve tekeli TRT’dir.
1991 yılında Star1 televizyonunun yurtdışından başlattığı televizyon yayınları ile Türkiye’nin gündemine özel radyo ve televizyonlar girmiştir. Değişik illerimizde ardı ardına özel radyo ve televizyonların açılması ve o dönemlerde henüz ilgili yasal bir düzenleme olmadığı için kontrol altında olmayan bir yayıncılık anlayışı söz konusu idi.
“Ben yaptım, oldu bitti” mantığı ile görsel ve işitsel medyada sınır tanımayan bir düşünce ile yerel özel radyo ve televizyonların dönemi başlamıştı. Bazı yerel radyo ve televizyon şirketleri, rakiplerinin yayınlarını susturmak için biri birlerinin yayınlarını enterfere ettikleri dönem başlamıştı. Yasal bir düzenlemeden yoksun bu dönemde “Yayıncılık yapıyorum adına” çok çirkin olaylarla karşılaşabilen yargı organlarımız da bir bakıma çaresizlik içindeydi.
1994 yılında 3984 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkındaki Kanunun yayımlanması ile özel radyo ve televizyonlar o dönemlerde kısmen denetim altına alınabildi. Ancak kanunun hazırlanması sırasında gözden kaçan bazı durumlar ve eksiklikler yüzünden bazı sıkıntılar yaşanmaya devam edildi ve RTÜK denilen Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, radyo ve televizyonlara verdiği kapatma cezası nedeniyle eleştirilerin odağı haline geldi.
3984 Sayılı kanundaki çelişkiler ve eksiklikler, bu kanun üzerinde değişikliklerin yapılması yönünde çalışmalara neden oldu. 3984 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkındaki Kanunda değişiklik yapmak için birkaç kez mecliste alt komisyonlarda çalışmalar yapıldı. Ancak bugüne kadar bu kanunda herhangi bir değişiklik yapılamadı. Son bir öneri mecliste hala görüşülmeyi bekliyor. Kanundaki eksiklikleri ve çelişkileri ortadan kaldırmak için, 3984 Sayılı Kanunda mutlaka yeni düzenlemelere gidilmelidir.