Prof. Dr. Asaf Varol
avarol@firat.edu.tr
3 Mart 2001 tarihli ve 24335 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine İlişkin Kanun radyo ve televizyonlar aracılığı ile işlenen telif suçlarına çözüm getirebilecek. Bilindiği üzere özellikle yerel radyo ve televizyonlar aracılığı ile yayımlanan bazı eserlerin telif haklarının nasıl korunacağı, zaman zaman büyük tartışmalara neden olmuş ve 5.12.1951 tarihli ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun boşluklarından yararlanılarak ihlaller yapılabilmiştir. Yeni kanundan bazı önemli madde içeriklerini aynen aktarıyorum.
“Bir eserin aslını veya çoğaltılmış nüshalarını, radyo-televizyon, uydu ve kablo gibi telli veya telsiz yayın yapan kuruluşlar vasıtasıyla veya dijital iletim de dahil olmak üzere işaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla yayınlanması ve yayınlana eserlerin bu kuruluşların yayınlarından alınarak başka yayın kuruluşları tarafından yeniden yayınlanması suretiyle umuma iletilmesi hakkı münhasıran eser sahibine aittir.
Haber mahiyetinde olmak ve bilgilendirme kapsamına aşmamak kaydıyla, günlük hadiselere bağlı olarak fikir ve sanat eserlerinden bazı parçaların işaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan vasıtalara alınması mümkündür. Bu şekilde alınmış parçaların çoğaltılması, yayılması, temsil edilmesi veya radyo ve televizyon gibi araçlarla yayınlanması serbesttir. Bu serbestlik, hak sahibinin hukuki menfaatlerine zarar verecek şekilde veya eserden normal yararlanmaya aykırı biçimde kullanılmayacaktır.
Radyo ve televizyon kuruluşları, yayınlarında yararlanacakları sahneye konmuş eserlerle ilgili olarak, eser sahiplerinden önceden izin olmak zorundadır.
Radyo-televizyon kuruluşları ile uydu ve kablolu yayın kuruluşları ve mevcut veya ileride bulunacak teknik imkanlardan yararlanarak yayın ve/veya iletim yapan kuruluşlar yayınlarında kullandıkları sahne eserleri dışında kalan fikir ve sanat eserleri için, eser sahipleri ve/veya eser sahipleri ile bağlantılı hak sahipleri veya üye oldukları meslek birlikleri ile 52. maddeye uygun toplu bir sözleşme yaparak izin almak bu kullanımlara ilişkin ödemeleri eser ve/veya bağlantılı hak sahiplerine veya üye oldukları meslek birliğine yapmak zorundadır.”
Yukarıda kısa bir bölümü verilen kanun, özel radyo ve televizyonların bundan böyle kopya ettikleri ve izinsiz yayınladıkları eserler yüzünden büyük sıkıntılar çekebileceklerini göstermektedir. Kanunun ihlal edilmesi durumunda büyük cezalar getiriliyor, benden söylemesi.