Prof. Dr. Asaf Varol
varol.asaf@gmail.com
Türkiye’de İletişim Fakültelerinin sayıları her yıl artmaktadır. Bu artışlar yapılırken ülkenin iletişim fakülteleri mezunlarına olan ihtiyacına bakılmamaktadır. İletişim fakülte sayılarının artırılması, Rektörlerin kendi üniversitelerinde öğrenci sayılarını yükseltme ve siyasilerin kendi özlüklerine pozitif bir başarı ekleme heveslerinin sonucudur.
Tartışılan bir konu, iletişim fakültelerinde eğitim ve öğretimin nasıl olacağıdır. İletişim Fakülteleri Dekanları Konseyi (İLDEK) ile İletişim Araştırmalar Derneğinin (İLAD) birlikte yapmış oldukları çalışmaların sonucu, İletişim Eğitimi Değerlendirme Akreditasyon Kurulu (İLEDAK) kurulmuştur. İLEDAK, Yükseköğretim Kalite Kurulu (YÖKAK) bünyesinde yer alarak iletişim fakültelerini akredite yetkisini haizdir. İlk akredite edilen Üniversite ise Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesidir.
İletişim Çekirdek (Core) Eğitimi için önerilen dersler hakkında farklı bir perspektiften görüşlerimi sizlerle paylaşmak istiyorum. İletişim Fakülteleri öğrencilerinde analitik düşünme becerilerine nasip olmak durumundadır. Bu yüzden İLDEK olarak ÖSYS Yerleştirmelerinde iletişim fakültelerine eşit ağırlık (EA) puan türü ile öğrenci alınmasının mücadelesini veriyoruz. Ancak, şu anda sözel puan türü ile öğrenci gelmektedir ki bu durum İLDEK’i rahatsız etmektedir.
Öğrencilere analitik düşünme becerilerinin kazandırılacağı alanların başında Matematik, diğer fen bilgisi ve bilişim alanları gelir. Bu nedenle bu alanları ilgilendiren en az iki dersin temel müfredatta yer alması düşülmelidir. Bu nedenle İletişim Eğitimi Temel Dersleri içerisinde bana göre mutlaka istatistik konularının ağırlıklı işlendiği bir matematik dersi bulunmalıdır. Bu dersin adı doğrudan “Temel İstatistik” olabilir.
“Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri” dersi, önerilen temel dersler içerisinde yer almaktadır. Bu nedenle ayrıca bir “Temel İstatistik” dersine gerek olmayacağı iddiasında bulunanlar olabilir. Ben bu düşünceye katılmıyorum. Çünkü yurt dışında “Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri” dersi genelde yüksek lisans seviyesinde açılır. Bizdeki sosyal, fen ve sağlık bilimleri enstitülerine ait programlarda da “Bilimsel Araştırma Yöntemleri” dersi yer alır. Örneğin Fırat Üniversitesinde bu ders lisansüstü programları içerisinde alınması zorunlu bir olarak okutulmaktadır.
Bilimsel Araştırma Yöntemleri dersinde işlenen içerikte istatistik konuları yer almakla birlikte, istatistiğin ötesinde de birçok farklı konu ele alınmaktadır. Benim önerim, “Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri” dersi ya son sınıf içerisinde seçmeli dersler arasına konulmalı ya da doğrudan lisansüstü programların içerisinde açılmalıdır.
Artık teknolojik gelişmelerden İletişim Fakültesi mezunlarının bihaber olması beklenemez. İletişim Fakültelerinin tüm bölümlerinin öğrencileri, temel bilişim teknolojilerini bilmek zorundadır. Düşünün ki Whatsapp hatları, Youtube üzerinden anında yayınların yapılması, Facebook üzerinden canlı sürdürülen yayınlar, cep telefonları üzerindeki uygulamalarla basit video kurgularının yapabilmesi, Hangouts üzerinden çoklu görüşmelerin canlı yapılabilmesi ve burada sayabileceğim en az onlarca değişik yeni medya araçları, iletişim eğitiminin bir parçası olmuştur. Bu tür konuların işleneceği “İletişim Eğitiminde Temel Bilişim Teknolojileri” veya buna benzer bir isim altında mutlaka 3 kredilik bir dersin iletişim eğitimi temel alanları içerisinde yer alması gerektiği kanısındayım.
Amerika Birleşik Devletlerinde İletişim Eğitimi farklı bir gidişat göstermektedir. Temel Müfredatta genelde 9 bileşen alanları (Component areas) oluşturulmuştur. İletişim fakültesinde eğitim görecek bir öğrenci, bu 9 temel bileşen alanından belirli kredilerde dersler almak zorundadır. Her temel alanı içerisinde ne tür derslerin alınabileceği belirlenmiştir. Örneğin:
1. Bileşen Alanı I: İletişim
İletişim becerileri alanı (Communications) olup 6 krediyi sağlayacak iki dersin seçilmesi gerekmektedir. Bu kısımda alınan dersler Kompozisyon I ve Kompozisyon II adları altında verilmektedir. Kompozisyon I içeriğinde yazı yazmanın gelişimine vurgu yapan İngilizce diksiyon, cümle yapısı ve retorikte temel çalışma konuları işlenmektedir. Kompozisyon II içeriğinde ise İngilizce yazma becerilerinin devam ettirildiği ve daha karmaşık yöntemlerin ele alındığı bir içerik izlenmektedir. Öğrencileri, akademik makaleler ve araştırma makaleleri yazmaya hazırlayan bir derstir.
2. Bileşen Alanı II: Matematik:
Bu kısımda seçilmesi önerilen 3 kredilik bir matematik dersi, genelde “Temel İstatistik” dersi olmaktadır. Bu ders öğrencilere toplumdaki istatistiklerin rolünü tanıtmak için tasarlanmış temel istatistiklerle ilgili bir anket dersidir. Kapsam, grafiksel tanımlayıcı yöntemleri, merkezi eğilim ve varyasyon ölçütlerini, istatistiksel çıkarımın temel kavramlarını, tahmin ediciler kavramı, güven aralıkları ve hipotez testlerine ait konuları içerir.
3. Bileşen Alanı III: Yaşam ve Fiziksel Bilim
Bu bileşen alanı içerisinde 8 kredilik ders seçilmesi gerekir. İlginç olan bu derslerin Bilimin Temeli; Biyoloji; Kimya; Jeoloji; Fizik vb. alanları kapsamış olmasıdır.
4. Bileşen Alanı IV: Dil, Felsefe ve Kültür
Öğrenciler 3 kredilik bir dersi zorunlu olarak bu bölümden seçmek durumundadır. Burada yer alan derslerin her biri farklı kültürlere ait olabilmektedir. Örneğin, Dünya Müzik Kültürü; Elektronik Kültürün Analizi; 1500 Yılına kadarki Dünya Tarihi; Felsefeye Giriş; Çağdaş Ahlaki Konular; İşaret Dili; Etnik Çalışmalara Giriş; Dünya Coğrafyası ve orta derecede Arapça, İspanyolca, Fransızca, Almanca vb. dersler listede yer almaktadır.
5. Bileşen V: Yaratıcı Sanatlar
Bu bölümden de 3 kredilik bir dersi öğrenci seçmek durumundadır. Dersler arasında Görsel Sanatlara Giriş; Sanat Olarak Dans; Yaratıcı Sanatlar Semineri; Film Değerlendirilmesi; Müzik Değerlendirilmesi; Çiçek Tasarımı; Çağdaş Sanatları Keşfetme vb. dersler bulunmaktadır.
6. Bileşen Alanı VI: ABD Tarihi
Amerikan tarihi ile ilgili sunulan 2 ders (6 kredi) alınmaktadır.
7. Bileşen Alanı VII: Siyaset Bilimi / Devlet
Bu bölümden 2 ders olmak üzere toplam 6 kredilik ders seçilmektedir. Bu dersler Amerikan Devleti ve Eyalet Yönetimi türü dersler olmaktadır.
8. Bileşen Alanı VIII: Sosyal ve Davranış Bilimleri
Bu bölümde listelenen dersler içerisinden de sadece 3 kredilik bir ders seçilmektedir. Dersler arasında, Hayvanlar ve Toplum; Öğrenme Üzerinde Çok Kültürlülüğün Etkileri; Kişiler Arası İletişim; Ceza Adalet Sistemine Giriş; Makro ve Mikro Ekonominin İlkeleri; İnsan, Mekân ve Çevre; Çok Kültürlü Sağlık Sorunları; Kritik Düşünme; Psikolojiye Giriş; Sosyolojinin İlkeleri; Sosyal Problemler vb. dersler yer almaktadır.
9. Bileşen Alanı IX: Bileşen Alanı Seçeneği
Bu kısımda listelenen derslerden 4 krediyi tamamlamak gerekmektedir. Şayet 3 kredilik bir ders alınıyorsa, bunun yanında 1 kredilik bir ders daha almak gerekmektedir. Bu bölümde yer alan dersler ise, İş Projelerinin Tasarımı ve Sunumu; Topluluk Önünde Konuşma; İş ve Meslekler için İletişim; Ses Üretimi ve Performansı; Medya Okuryazarlığı, Ömür Boyu Sağlık ve Zindelik; Sosyal Problemlerin Ekonomisi; Dijital Çağda Araştırma ya da sadece 4 kredilik bir Matematik dersi alınmaktadır.
Görüldüğü gibi ABD’de genelde temel derslerin kredi toplamı 42 olmaktadır. Diğer dersler farklı birimlerden aldırılmaktadır. Farklı birimlerden aldırılan derslerin önemli bir bölümü Bilişim Teknolojileri alanlarındandır. Zaten öğrenci kendisi de bu tür dersler almak istemektedir.
İletişim Araştırmalar Derneği (İLAD) bünyesinde oluşturulan İletişim Eğitimi Değerlendirme Akreditasyon Kurulu (İLEDAK), İletişim Fakültelerinde ortak temel dersleri belirlerken, temel dersler arasında “Temel İstatistik” ve “İletişim Eğitiminde Temel Bilişim Teknolojileri” derslerini göz önünde bulundurması gerektiği düşüncesindeyim.